در استاندارد شماره 16 حسابداری تعاریف زیر برای اصطلاحات مربوط به ارز و همچنین تسعیر ارز بکار رفته است:
واحد پول گزارشگری : عبارت است از واحد پول مورد استفاده در ارائه صورتهای مالی .
ارز : عبارت است از هر واحد پولی به غیر از واحد پول گزارشگری
تسعیر*: فرایندی است که از طریق آن اطلاعات مالی مبتنی بر ارز برحسب واحد پول گزارشگری بیان شود واژه تسعیر ، گزارش معاملات منفرد ارزی برحسب واحد پول گزارشگری و همچنین برگردان یک مجموعه کامل صورتهای مالی تهیه شده بر حسب ارز به واحد پول گزارشگری را در بر می گیرد. (بند 7 استاندارد شماره 16)
نرخ تسعیر: عبارت است از نرخ تبدیل دو واحد پول به یکدیگر (شامل انواع نرخهای برابری رسمی و قراردادی و غیره ) که در فرایند تسعیر بکارگرفته میشوند.
تفاوت تسعیر: عبارت است از تفاوت ناشی از تسعیر میزان معینی از یک ارز به واحد پول گزارشگری با نرخهای تسعیر متفاوت . تفاوت ناشی از از تسویه یا تسعیر اقلام پولی ارزی با نرخهای که در ثبت اولیه این اقلام یا در تسعیر این اقلام در صورتهای مالی دوره قبل بکار رفته است باید به عنوان در آمد یا هزینه دوره وقوع شناسائی شود. (بند 16 از استاندارد 16)
اقلام پول: عبارت است از وجه نقد و دارائیها و بدهیهای که قرار است به مبلغ ثابت یا قابل تعیینی از وجه نقد دریافت و پرداخت شود .
معاملات ارزی: معامله ارزی معامله است که به ارز انجام میشود یا مستلزم تسویه به ارز است . (معاملات ارزی در زمان شناخت اولیه باید براساس نرخ تسعیر در تاریخ انجام معامله به ریال ثبت شود)
محاسبه تسعیر ارز:
نحوه محاسبه تسعیر ارز برای هر ارز براساس فرمول زیر صورت میگیرد.
مانده ارز در زمان تسعیر : C
نرخ تسعیر: R
مانده ریالی قبل از تسعیر (مجموع گردش ریالی ارز مزبور بعلاوه مبالغ تسعیر قبلی): M
مبلغ تسعیر: N
مبلغ ریالی که بعد از تسعیر ارز باید در حساب ثبت گردد: T
C*R=T
T-M=N
مبلغ محاسبه شده باید به حساب سود (زیان) تسعیر ارز و حساب تسعیر شده منظور گردد.
مثال :
ما کالایی را در چندین نوبت فروخته ا یم و قرار است مبلغ آنرا به دلار دریافت نماییم. به فرض انتهای سال مالی است و می خواهیم طلبمان را در تاریخ ترازنامه تسعیر نماییم.قابل توجه اینکه تسعیر ارزی مشابه کلیه تعدیلات مالی انتهای سال (شناسایی هزینه استهلاک داراییهای ثابت، هزینه موجودی ملزومات، درآمد پیش دریافت، هزینه پیش پرداخت و …) ضروری است. در مقاله دیگری تعدیلات مالی توضیح داده می شود.
در تاریخ 1390/05/15 حسابهای دریافتنی به مبلغ 30000 ریال معادل 20دلار بدهکار(نرخ تسعیر1500ریال) و در تاریخ 1390/07/10 به مبلغ 48000 ریال معادل 30دلاربدهکار (نرخ تسعیر1600ریال) شده است