هزینه یابی بر مبنای فعالیت به جستجوي فرصت هایی به منظور بررسی سودآوري مشتري در مطالعه موردي یک شرکت کوچک تجاري می پردازد.
آشنایی با هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)
کلمه هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای اولین بار، توسط کوپر و کپلن به منظور اختصاص دادن هزینه فعالیت ها به محصولات استفاده شده است.
آنها بر این باور بودند که سیستم های هزینه یابی سنتی پاسخگوی نیازهای مدیرعامل ها نبوده و در کنار آن استفاده از اطلاعات مورد نیاز باعث می شود که آن ها گمراه شوند و قادر به تصمیم درست نباشند. هزینه یابی بر مبنای فعالیت روشی می باشد که با استفاده از اطلاعات هزینه، باعث بهبود در دانستن آن می شود.
مزایا
- این سیستم به درستی به عنوان الگویی از چگونگی مصرف منابع سازمان محسوب می شود.
- هزینه یابی بر مبنای فعالیت به مدیران کمک می کند تا بتوانند تاثیر اتخاذ تصمیمات خاص را بر تغیین در مصرف منابع برآورد کنند.
- این سیستم بینش جدیدی در خصوص چگونگی اداره بهتر مصرف منابع و انجام مخارج جهت افزایش سودآوری ارائه می دهد.
- از طریق حذف فعالیت های مازاد و انجام سایر فعالیت ها به نحو کارآتر موجب تبدیل کاهش مصرف به افزایش سود می شود.
تسهیم دو مرحله ای در هزینه یابی بر مبنای فعالیت و سود آوری مشتری
در روش ABC تسهیم هزینه یابی سربار معمولاً در دو مرحله انجام می گیرد. بعد از ثبت فعالیت ها در دفتر کل و در حساب های معین، هزینه ها در مراکز هزینه مرتبط با مرکز فعالیت جمع آوری می شوند. این عمل با استفاده از مبنای تسهیم مرحله اول صورت می گیر که سطح انجام هزینه را نیز نشان می دهد. مرکز فعالیت به آن بخشی از تولید و یا خدمات گفته می شود که مدیران هزینه های انجام شده آن را به طور جداگانه گزارش خواهند داد.
در شناسایی این مراکز مدیران باید نکات زیر را مورد توجه قرار داد :
- نحوه قرار گرفتن تجهیزات نسبت به هم از نظر مکانی؛
- تعیین مرکز مسئولیت مدیریتی؛
- حجم هزینه های تولیدی و اهمیت نگه‌داری مراکز فعالیت به تعداد قابل کنترل.
اگر ارتباطی بین مرکز هزینه و عامل هزینه زا وجود داشته باشد، عامل هزینه حذف یا کاهش خواهد یافت و به تبع آن هزینه های مرکز مربوط حذف یا کاهش می یابند. پس از آنکه هزینه ها در مراکز فعالیت مناسب گردآوری شدند می توان آنها را با استفاده از مبانی تسهیم مرحله دوم به محصول یا خدمات تخصیص داد روشی که در این مرحله به کار گرفته می شود همانند روش تسهیم سربار است.
همین حالا بخوانید: مرکز هزینه در نرم افزار حسابداری سازه حساب
مبنای تسهیم هزینه در مرحله اول ممکن است با مبنای آن در مرحله دوم متفاوت باشد. زیرا برخی از هزینه های مرکز فعالیت در پایین ترین سطح فعالیت قابل شناسایی نیستند. هزینه ها در پایین ترین سطح فعالیت باید قابل تخصیص به هر واحد محصول تولید شده باشد. هزینه های به‌وجود آمده در سطوح بالاتر باید بر مبنای عوامل غیر مرتبط با میزان تولید تسهیم گردند.
نقاط ضعف و قوت ABC
فعالیت ها در هر مجموعه در سطوح متفاوتی انجام می شوند. گاهی اوقات، در سطح یک واحد محصول، در سطح یک دسته محصول، در سطح خدمات پشتیبانی محصول و در نهایت به صورت نوع محصول انجام می شود. بنابراین با تفکیک هر یک از فعالیت در سطوح فوق الذکر و سپس تسهیم بر روی محصولات امکان محاسبه بهای تمام شده به صورت دقیق تر فراهم می آید.
محققین در انجام محاسبات مربوط به هزینه یابی بر مبنای فعالیت گام های متعددی را ذکر کرده اند. کوپر و کپلن چهار مرحله زیر را پیشنهاد نمودند :
- شناسایی فعالیت ها؛ شناسایی رویدادی که باعث ایجاد هزینه در سازمان بوده و توسط ماشین آلات، نیروی انسانی یا هر دو انجام می شود.
- تخصیص هزینه منابع به فعالیت ها با استفاده از روش های تخصیص مستقیم، برآوردی و اختیاری.
- شناسایی محصولات.
- ارتباط دادن هزینه های فعالیت به محصولات.
به منظور تخصیص هزینه به فعالیت ها آگاهی از موضوع هزینه و عامل هزینه ضروری است. موضوع هزینه، منشأ و دلیل اصلی انجام فعالیت ها است که باعث به جریان افتادن منابع در چرخه سیستم می شود، مانند محصولات، خدمات، مشتریان و غیره.
عامل هزینه، عاملی است که باعث تغییر در هزینه فعالیت می شود. به بیان دیگر، منابع صرف انجام فعالیت ها به علت تغییر در این عوامل می شوند، همانند ساعات کار مستقیم و ماشین آلات.
بیشتر بخوانید: