ترازنامه صورت وضعیت مالی

ترازنامه، بیلان یا صورت وضعیت مالی یکی از صورت‌های مالی اساسی است که وضعیت مالی یک شخصیت حسابداری (شخصیت گزارشگر) را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد. ترازنامه معمولاً در پایان یک دوره مالی تهیه می‌گردد. در ترازنامه سه قلم اطلاعاتی دارایی، بدهی و سرمایه مشخص می‌گردد.

ترازنامه

مهم‌ترین صورت مالی در فرآیند حسابداری و تعیین مدل‌های مالی است. به‌طور خلاصه ترازنامه نشان می‌دهد که یک شرکت چه میزان دارایی، بدهی و سرمایه دارد و چگونه می‌تواند از طریق دارایی‌ها، بدهی‌ها را کاهش دهد یا از طریق انتشار سهام تأمین بودجه کند. ترازنامه میزان مالکیت شرکت و سهامداران را نیز نشان می‌دهد. این ۳ بخش در ترازنامه‌ها، این ایده را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که داشته‌ها (دارایی‌ها) و چه دیونی (بدهی‌هایی) دارد و صاحبان شرکت چه مقدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این صورت مالی در کنار سایر صورت های مالی مانند صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد برای تجزیه و تحلیل بنیادی شرکت استفاده می‌شود.

اجزا ترازنامه

ترازنامه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود. سمت راست ترازنامه شامل دارایی‌ها و سمت چپ آن دربرگیرنده بدهی‌های شرکت و حقوق صاحبان سهام است که در ادامه مطلب به تشریح و توضیح هر کدام از این اجزا می پردازیم.

دارایی‌ها

دارایی‌ها به دو گروه اصلی دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیر جاری تقسیم می‌گردد. این تقسیم‌بندی به ترتیب نقد شوندگی و بر اساس دارایی‌های با نقد شوندگی بالا، دارایی‌های ثابت با نقد شوندگی کم و دارایی‌های مالی که عمر بیش از یک سال یا یک دوره مالی دارند، است.

 دارایی های جاری:

مثل وجوه نقد – اوراق بهادار قابل فروش – حساب های قابل نقد – موجودی کالا، مخارج پیش پرداخت شده و …. (که نقدشوندگی بالاتری دارند)

دارایی های غیرجاری:

مثل سرمایه گذاری های بلند مدت – دارایی های ثابت – دارایی های نامشهود و …(که نقدشوندگی پایین تری دارند)

با مقایسه دو سال متوالی دارایی‌های یک شرکت از ترازنامه، می‌توان میزان کاهش یا افزایش دارایی‌های جاری و غیر جاری را بررسی کرد.

بدهی‌ها

بدهی‌ها نیز به دو گروه بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیر جاری تقسیم می‌شوند. بدهی‌های جاری جزو بدهی‌های کوتاه‌مدت هستند که انتظار می رود طی یک سال  یا یک دوره مالی تسویه گردد و بدهی‌های غیر جاری از انواع بدهی‌های بلندمدت است که قابلیت تسویه بیشتر از یک سال یا یک دوره مالی را دارند. این تقسیم‌بندی بر اساس زمان سررسید آن‌ها انجام می‌شود.

بدهی های جاری :

مثل بدهی بانکی – سود قابل پرداخت – اجاره، مالیات، تسهیلات – دستمزدهای قابل پرداخت و …

بدهی های غیرجاری :

مثل دیون بلند مدت – بدهی های مالیاتی تعلیق شده و …

مقایسه بدهی‌های دو سال متوالی یک شرکت، تغییرات بدهکاری شرکت، قدرت شرکت در برابر بدهی‌های آینده و میزان استقراض آن را نشان می‌دهد.

حقوق صاحبان سهام(سرمایه)

حقوق صاحبان سرمایه پولی است که به صاحبان سهام یعنی صاحبان آن کسب و کار تعلق دارد. این مبلغ در حساب ها با عنوان «دارایی خالص» نیز شناخته می شود. این مبلغ باقیمانده کل دارایی های شرکت بعد از کسر بدهی های آن به غیر از صاحبان سهام است.

حقوق صاحبان سرمایه در اصل همان سرمایه اولیه شرکت و سرمایه سال‌های متمادی فعالیت شرکت است که به سرمایه اولیه اضافه شده است. این بخش بر اساس کاهش زمان بقای حقوق صاحبان سهام، شامل سه گروه ممتاز، عادی و سود انباشته می‌شود.

جزئیات ترازنامه

اما یک ترازنامه حسابداری علاوه بر اقلامی که در خود جای میدهد دارای جزئیاتی هم هست که از آن ها با عنوان اجزای ترازنامه یاد می شود. اجزای ترازنامه شامل موارد زیر هستند:

1 – عنوان ترازنامه

سه بخش «نام کامل واحد اقتصادی»، «نام گزارش یا صورت وضعیت مالی» و «تاریخ گزارش» عوامل تشکیل دهنده عنوان ترازنامه مالی هستند که از اجزای ترازنامه حسابداری محسوب می شود.

نام کامل واحد اقتصادی در سطر اول نوشته می شود.

نام گزارش یا صورت وضعیت مالی در سطر دوم و زیر عنوان نوشته می شود. بدیهی است که در ترازنامه نام گزارش «ترازنامه» خواهد بود.

تاریخ گزارش در سطر سوم آخرین روز از دوره مالی ذکر می شود. این روز آخرین روزی است که در گزارش قید شده است. مثال 29/12/1398

2 – واحد اندازه گیری 

یکی دیگر از اجزای ترازنامه حسابداری واحد اندازه گیری مورد استفاده در گزارش است. این واحد اندازه گیری که در کشور ما ریال است باید در ترازنامه نشان داده شود.

3 – جمع حساب ها

آخرین مورد از اجزای ترازنامه حسابداری جمع حساب ها است. منظور از جمع حساب ها جمع ستون های اول (دارایی) و دوم (بدهی + سرمایه) همانطور که اشاره کردیم در ترازنامه جمع حساب ها باید برابر باشند. زیر این جمع ها نیز باید دو خط موازی کشیده شود تا نشان دهنده بسته شدن آن باشد.

همین الآن بیاموزید: ترازنامه در نرم افزار حسابداری سازه حساب

کاربرد ترازنامه

شرکت‌ها بر اساس عملکرد سالیانه خود از طریق محاسبات ترازنامه مشخص می‌کنند که چه میزان سود یا زیان ایجاد کرده‌اند. درصورتی‌که یک شرکت طی یک سال مالی خود سودآوری داشته باشد، به‌صورت سود خالص محاسبه می‌شود. هیئت‌مدیره هر شرکت در جلسه مجمع عمومی عادی تصمیم می‌گیرد که چه میزان از این سود خالص را به سهامداران خود ارائه دهد. پس از تخصیص سود به سهامداران، میزان باقیمانده از کل سود خالص به‌عنوان سود انباشته در حساب سود انباشته سپرده‌گذاری شده تا برای سرمایه‌گذاری‌های آینده شرکت مورد استفاده قرار گیرد.

نکته: توجه به این نکته ضروری است که دارایی‌ها و بدهی‌ها قابل تهاتر نیستند. به این معنی که نمی‌توان بدهی‌ها را از دارایی‌ها کسر کرد.

معادله کاربردی در ترازنامه

این معادله که به معادله اصلی حسابداری معروف است نشان می‌دهد که یک شرکت برای چه مواردی وجه پرداخت کرده (دارایی‌ها)، وجه قرض کرده (بدهی‌ها) و چقدر وجه از سهامداران دریافت کرده است (حقوق صاحبان سهام).

دارایی‌ها = بدهی‌ها + سرمایه (حقوق صاحبان سهام)

همه درآمدهایی که شرکت ایجاد می‌کند و بیش از بدهی‌ها می‌شود به حقوق صاحبان سهام اضافه می‌گردد که نشان می‌دهد دارایی خالص سهامداران چه میزان است. این درآمد با عناوین موجودی، سرمایه‌گذاری‌ها، وجه نقد یا سایر دارایی‌ها قابل‌مشاهده است.

دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شامل حساب‌های کوچک متعددی هستند که به موارد مالی مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند و بر اساس صنعت و موضوع فعالیت شرکت می‌توانند متفاوت باشند.

کاربرد ترازنامه

ترازنامه تصویری از وضعیت مالی شرکت را در دوره زمانی یک‌ساله ( یک دوره مالی) نشان می‌دهد. ترازنامه سالانه، روندی که شرکت در بلندمدت داشته است را نشان نمی‌دهد. برای این موضوع باید ترازنامه هر سال را با سال قبل مقایسه کرد. همچنین می‌توان روند فعالیت شرکت‌های مشابه فعال در آن صنعت را بررسی نمود.

با بررسی ترازنامه می‌توان نسبت‌های مالی بسیار مهم و کاربردی را به دست آورد.  «نسبت‌های سودآوری و نقدینگی»، «نسبت‌های سرمایه‌گذاری (اهرمی)»، «نسبت‌های فعالیت» و «نسبت P/E » نمونه هایی از موارد استفاده از ترازنامه می باشند .پس دقت و صحت اطلاعات در تهیه یک ترازنامه بسیار اهمیت دارد.نرم افزار های مالی و حسابداری سازه حساب می توانند شما را در تهیه یک ترازنامه جامع و بدون نقص یاری نمایند.