یکی از انواع مختلف اسناد تجاری که امروزه در بازار به شدت رواج دارد و مورد استفاده است سفته نام دارد. از جمله کاربردهای مختلف سفته می توان به کاربرد آن به عنوان ضمانت نام برد همچنین این سند تجاری کاربردی مشابه چک نیز دارد. در ادامه این مقاله به معرفی و شناخت کامل سفته خواهیم پرداخت.
سفته چیست؟
سفته یک سند تجاری است که در معاملات بازرگانی بسیار پر کاربرد است از این رو باید مانند تمام اسناد تجاری ، ویژگی های یک سند تجاری را داشته باشد.
سفته یا فته طلب از نظر لغوی چیزی است که کسی برحسب آن از دیگری به رسم عاریت یا قرض بگیرد و در شهری دیگر یا مدتی بعد آن را مسترد دارد.
فته طلب سندی است که به موجب آن امضا کننده تعهد میکند مبلغی در موعد معین یا عند المطالبه در وجه حامل یا شخص معینی و یا به حواله کرد آن شخص کارسازی نماید.
سفته در زمان‌های قدیم به جهت خطرات نقل و انتقال پول و گسترش ارتباطات تجار و بازرگانان در داخل و خارج کشور رواج یافت و امروزه نیز حتی به عنوان یک وسیله‌ای اعتباری در بخش سرمایه گذاری های کوتاه مدت در بخش‌هایی چون تولیدی، صنعتی، تجاری و خدماتی استفاده خواهد شد.
شرایط شکلی سفته
ماده 308 قانون تجارت ایران مقرر میدارد :
نوشتن مبلغ معین : بر روی هر برگه سفته یک مبلغ نوشته شده است برای مثال بر روی برگه نوشته می شود ، تا مبلغ بیست میلیون ریال . این مبلغ نوشته شده سقف اعتبار آن را مشخص می کند . اما وجود این مبلغ نباید باعث شود صادر کننده مبلغ مورد نظر خود را بر روی آن درج نکند . صادر کننده حتما باید مبلغ را به حروف بنویسد . نوشتن مبلغ به حروف مانع از سوء استفاده خواهد شد.
نوشتن تاریخ صدور : صادر کننده باید طبق قانون تاریخ صدور را قید کند اگرنه سند ارزش تجاری خود را از دست می دهد . تاریخ صدور باید شامل روز ماه و سال باشد و بهتر است که با حروف هم نوشته شود.
نوشتن نام گیرنده : باید نام گیرنده وجه یا طلبکار در سفته قید شود،اگر نام گیرنده در سفته نوشته نشود سفته در وجه حامل محسوب می شود و کسی که سند در دست او باشد می تواند وجه آن را مطالبه کند،بنابراین بهتر است حتما نام گیرنده در سند قید شود.
نوشتن تاریخ پرداخت سفته : در این سند باید تاریخ پرداخت قید شود در صورتی که تاریخ پرداخت تعیین نشود تاریخ حال خواهد بود و دارنده سفته هر زمان بخواهد می تواند آن را مطالبه کند ،بهتر است تاریخ را هم به عدد و هم به حروف بنویسید.
درج امضا یا مهر صادر کننده : امضا و مهر صادر کننده به منزله این است که بدهکار بودن خود را تایید می کند.
دقت کنید درج تمام این موارد توسط خود صادر کننده ضروری است.
سفته را از کجا تهیه کنیم؟
امروزه تهیه این سند تجاری کار دشواری نیست و حتی در دکه های روزنامه فروشی هم قابل تهیه است. ولی باید در نظر داشت که خرید آن از بانک، خطر جعلی بودن و یا پرداخت مبلغی گران تر از بانک را به دنبال دارد. لذا با تهیه آن از بانک، می توان از این خطر ها جلوگیری نمود.
سفته کاربرد بسیاری دارد که عبارت است از:
1- وسیله ایست جهت پرداخت کالا در معاملات غیر نقدی
2- وسیله‌ای است برای تضمین اجرای تعهدات
3- وسیله‌ای است برای کسب اعتبار
4- سند پرداخت دین است
5- سندی است که بانک‌ها از وام گیرنده‌ها جهت پرداخت وام دریافت می‌کنند
6- سندی است که گاه شرکت‌ها از پیکانکاران و یا کارمندان و کارگران خود برای ضمانت انجام تعهدشان و یا برای استخدامشان می‌گیرند
سر رسید
– به رویت
پس از قید این کلمه در متن سفته، متعهد سفته مکلف است به محض ارائه از طرف دارنده سفته (اعم از متعهدله یا ظهر نویس) مبلغ مندرج در سفته را در وجه دارنده بپردازد،ولی دارنده باید سندمزبور را ظرف مدت یک سال از تاریخ صدور آن به متعهد ارائه نماید و الاّ حق مراجعه به ظهرنویس های سفته را نخواهد داشت.
منظور از کلمه عندالمطالبه در ماده 274 سفته به رویت است.
– به وعده از رویت
هرگاه در متن سفته، سررسید آن به وعده از رویت (مثلا 10 روز پس از رویت متعهد) باشد در چنین صورتی دارنده سفته باید در ظرف مهلت یک سال از تاریخ سفته، آنان را به رویت برساند والا از مراجعه به ظهر نویس ها محروم خواهد شد.
– به وعده از تاریخ سفته
در این نوع ، مهلت پرداخت از تاریخ صدور سفته شروع میشود.
– به روز معین
امروزه اغلب سفته ها به روز معین صادر میگردد.
اگر هنگام ارائه روز سررسید باروز تعطیل مصادف باشد، سررسید اولین روز غیر تعطیل خواهد بود و روز مبدا
جزء مدت شروع وعده محسوب نمیشود
ظهر نویسی
انتقال سفته به وسیله ظهر نویسی به عمل می آید، اما اگر متعهد آن ( کلمه «حواله کرد» را خط زده ) یا کلمات « غیر قابل انتقال بودن» یا اصطلاح معادل آن را در سند بنویسد در این صورت انتقال با ظهر نویسی امکان پذیر نخواهد بود.
مجازات
در حقوق ایران ماهیت مدنی دارد و از بحث کیفری خارج است و صادرکننده مسئولیت کیفری ندارد. برای مطالبه وجه سفته در صورتی که دارنده بخواهد بدواً توقیف اموال صادرکننده را دریافت کـننده مستلزم واخواست می بـاشد و باید این سند را از طریق بانـک واخواسـت کند تا بتواند بدواً توقیف اموال یا تأمـین خواسته بگیرد. در غیر اینصورت باید به عنوان سند عادی درخواست مطالبه وجه انجام شود و پس از دریافت حکم قطعی در مرحلة اجرا توقیف مال انجام شود.
اعتراض یا پرو تست (protest)
اگر متعهد سفته در سر رسید، از پرداخت مبلغ مندرج در آن امتناع کند، دارنده سند مکلف است به موجب نوشته ای که واخواست یا اعتراض عدم تادیه نامیده میشود در ظرف مدت 10 روز از تاریخ وعده ، اعتراض خود را به عمل آورد
پس از واخواست یا اعتراض عدم تادیه که برابر آئین دادرسی مدنی به متعهد سفته ابلاغ می گردد، دارنده سند می بایست ظرف مدت یک سال در مورد سفته ای که در ایران باید پرداخت شود و ظرف مهلت دوسال در مورد سندی که در خارج از ایران باید تادیه شود، علیه متعهد سفته اقامه دعوی نماید و در چنین صورتی است که دارنده سند میتواند از حق پیش بینی شده در مواد 249 و 309 قانون تجارت استفاده نموده و محکومیت کلیه امضا کنندگان سفته را به نحو تضامن از دادگاه ذیصلاح تقاضا نماید.
ثبت در نرم افزار سازه حساب
وقتی شرکت سفته یا چک به عنوان ضمانت دریافت و یا پرداخت می نماید از آنجا که این اسناد وصول شدنی نیستند و قرار است به عنوان وثیقه نزد شرکت بماند از این حساب استفاده می شود.
اگر سفته یا چک به عنوان ضمانت دریافت یا پرداخت شود، درتب خزانه داری در قسمت اسناد امانتی دریافتی و اسناد امانتی پرداختی ثبت میشود.
اسناد امانتی دریافتی
مطالبات هر واحد تجاری جز داراییهای آن میباشد و با توجه به اینکه داراییها دارای ماهیت بدهکار میباشند،اسناد دریافتنی نیز ماهیت بدهکار دارند ودر نرم افزار سازه حساب به صورت زیر ثبت میشود:
اسناد امانتی پرداختی
از دیدگاه قانون، سفته یک سند تجاری است که با ارائه این سند تجاری این تضمین را به فروشنده می دهد که به صورت عندالمطالبه و یا در زمانی مشخص مبلغی پول را به وی پرداخت نماید و در نرم افزار سازه حساب به صورت زیر ثبت میشود:
