روش های محاسبه بهای تمام شده کالاهای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت را روش های هزینه یابی می گویند. برای محاسبه هزینه واحد های تولید شده، لازم است روش مشخصی برای جمع آوری هزینه ها وتخصیص آنها به سفارشات یا محصولات ساخته شده، وجود داشته باشد.
2 روش هزینه یابی :
برای تعیین قیمت تمام شده یک واحد محصول ،بهای تمام شده کالای ساخته شده بر تعدادتولید تقسیم می شود. روشهای هزینه یابی در واقع روشها و نظامهایی می باشند که منجر به انجام ثبتهای حسابداری و تهیه گزارشاتی می گردند که مدیریت را در ارتباط با کنترل هزینه های مواد، دستمزد و سربار کمک و یاری می نمایند. با توجه به نوع فعالیت مؤسسات تولیدی روش های هزینه یابی 2 نوع می باشند.
1) هزینه یابی سفارش کار
2) هزینه یابی مرحله ای
روش هزینه یابی سفارش کار:
برخی از مؤسسات تولیدی سفارش پذیرند . یعنی محصولات خود را بصورت انفرادی و به تفکیک براساس نیاز مشتریان تولید می کنند. هر یک از تولیدات متفاوت که به طور جدا گانه ساخته می شود «محصول سفارشی » نام دارد. بنابراین برای هزینه یابی در این مؤسسات از روش هزینه یابی سفارش کار استفاده می گردد.
نمونه بارز این مؤسسات شرکتهای پیمانکاری، کارخانجات کشتی سازی، هواپیما سازی، بیمارستانها، تعمیرگاههای اتومبیل و سایر موارد مشابه می باشد.
اساساً مؤسساتی که به صورت سفارش عمل می نمایند و یا آنکه تولیدات آنها با حجم زیاد و از نظر تعداد کم می باشد و گاهی تولیدات آنها قیمت تمام شده بالایی دارند از روش هزینه یابی سفارش کار استفاده می نمایند.
هزینه یابی مرحله ای:
مجموعه ای از قواعد و روشهایی برای جمع آوری ،تشخیص ،ثبت و تخصیص هزینه های تولید و همچنین تفکیک سفارش ها در فرآیند تولید از نقطه شروع تا خاتمه عملیات تولیدی می باشد.
بعضی از مؤسسات تولیدی که تولیدات آنها برای آنکه تکمیل شود مراحل مختلفی را طی می کند و محصولات آنها به صورت انبوه و یکسان تولید می شود از روش های هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند. کارخانجات نساجی، مواد شیمیایی، صنایع نفت، کفش، و موارد مشابه نمونه های این نوع مؤسسات می باشند.
مؤسساتی که تولیدات آنها باید از مراحل مختلفی عبور کند و به صورت انبوه، پیوسته، مداوم و یکنواخت و همگن تولید می شوند . بعضاً تولیدات آنها قیمت تمام شده پائینی دارند از روش هزینه یابی مرحله ای استفاده می نمایند در این روش قیمت تمام شده تولید در هر مرحله از تولید تعیین می گردد.
در این روش محصولات تولید شده در هر مرحله به عنوان مواد خام مرحله بعد محسوب می گردد. در این مؤسسات معمولاً تولیدات متنوع و گاهی همراه با تولید محصولات فرعی و جانبی می باشد. در برخی صنایع، تولید به شکلی است که استفاده از هر دو روش هزینه یابی امکان پذیر می باشد به عنوان مثال در کارخانه ساخت قطار. قطار به صورت سفارش برای مشتریان ساخته می شود و این در حالی می باشد که قطعات مورد نیاز به صورت انبوه و پیوسته در سایر دوایر تولید کارخانه تولید می شود و از روش هزینه یابی مرحله ای برای تعیین بهای تمام شده آنها استفاده می گردد.
همین حالا بخوانید: بهای تمام شده در نرم افزار حسابداری سازه حساب
نکات مهم انجام محاسبات تخصیص هزینه های دایره در گزارش هزینه تولید
- در تخصیص هزینه های دایره ابتدا قیمت تمام شده کالای تکمیل شده انتقالی به مرحله بعد محاسبه می شود.(یعنی بهای تمام شده کالای تکمیل شده و انتقالی به مرحله بعد)
- پس از تعیین بهای تمام شده کالای تکمیل شده بهای تمام شده کالای در جریان ساخت محاسبه خواهد شد
- پس از تخصیص هزینه های مرحله باید جمع هزینه های تخصیص داده شده با جمع کل هزینه های قابل تخصیص گزارش هزینه تولید برابر باشد
گزارش هزینه تولید و اطلاعات مدیریتی :
اول: جمع هزینه های انتقالی به هر دایره از دایره قبل شامل بهای تمام شده یک واحد محصول و هزینه کل مرحله (دایره)
دوم: هزینه های مواد، دستمزد و سربار کارخانه اضافه شده در دایره مورد نظر
سوم: هزینه های اضافه شده به یک واحد محصول که به دایره بعد منتقل می شود.
چهارم: جمع هزینه های کل و یک واحد محصول از ابتدای عملیات تا پایان عملیات
پنجم: بهای تمام شده کالای در جریان ساخت ابتدا و انتهای دوره
ششم: هزینه های انتقالی به دایره ( مرحله) بعد یا به کالای ساخته شده
مدیریت با اطلاعات فوق تصمیمات مناسبی را نسبت به تولید، کنترل هزینه ها و سایر موارد می تواند اتخاذ نماید.
طبقه بندی هزینه
هزینه ها در حسابداری صنعتی از دیدگاههای متفاوتی طبقه بندی شده اند.
1- طبقه بندی طبیعی هزینه ها
2- طبقه بندی هزینه ها براساس ارتباط آنها با تولید محصول
3-طبقه بندی هزینه ها براساس ارتباط با حجم و تعداد تولید
در ادامه از شما دعوت مینماییم مقاله ی هزینه یابی بر مبنای فعالیت را مطالعه نمایید.